Deze locatie schrijft geschiedenis

Van Romeinse inspiratie tot Gedachtenmechanica

U bevindt zich op een historische plaats. De Romeinen legden langs deze locatie een belangrijke weg, de Via Belgica, aan vanwege de nabijgelegen oversteekplaats door de Maas. Bij renovatie zijn brokstukken van die Romeinse weg teruggevonden en in de vloer voor het voorportaal van de Kapel van Verbeelding ziet u nog gevonden Romeinse voorwerpen.

Het kruispunt van de Maas met de via Belgica werd een belangrijk knooppunt en zo ontstond op deze plaats Mosa Trajectum oftewel Mosa-Tricht, het latere Maastricht. Je zou kunnen zeggen dat op deze locatie de wieg  van de stad heeft gestaan.

Brug over de Maas aangelegd door de Romeinen

Ca. 100 Jaar later hebben de Romeinen iets zuidelijker over de Maas een nieuwe brug aangelegd. In de weg onder de Kapel is daarom vlak voor de Maasoever een afbuiging naar het zuiden gemaakt om vandaar over de nieuwe brug naar Keulen verder te lopen.

Na het verval van het Romeinse Rijk kwam Sint Servaas uit Armenië naar Maastricht. Hij bracht inspiratie, het christelijk geloof en werd de eerste bisschop van Maastricht (en in de Nederlanden). Zijn bezieling maakt een geweldige indruk en sloeg aan tot in de verre omtrek.
Na zijn dood werd op zijn gedachtengoed verder gebouwd en tegen de tijd dat Willibrord zich als eerste bisschop in Utrecht vestigde had Maastricht inmiddels al bijna 20 bisschoppen gekend. Zijn inspirerende nalatenschap was zo groot dat zelfs  Karel de Grote samen met de Paus uit Rome door de straten van Maastricht heeft gelopen om het graf van Sint Servaas te bezoeken.
Dit alles speelde zich af nabij de eerder genoemde Romeinse via Belgica.

Opgegraven gebruiksvoorwerpen bij het museum

In de late Middeleeuwen groeide de stad snel en verwierf aanzien. De strategische ligging maakte Maastricht aantrekkelijk. De oude en jongere stadsmuren getuigen daarvan. Op de fundamenten van de Romeinen en religieuze inspiratie van Sint Servaas ontwikkelde de stad zich verder. Tal van kunstenaars drukte hun artistieke vaardigheden in religieuze kunst. De boekdrukkunst werd uitgevonden, beeldhouwwerken vervaardigd en ramen van gebrandschilderde afbeeldingen voorzien. In de kapel kunt u nog een laat-middeleeuwse brandschildering met iconografische voorstelling zien. Het vertelt het oude verhaal van Anna die haar jonge geitje naar Tobi brengt.

Petrus Regout

Tijdens de industriële revolutie ontstonden in Maastricht tal van industrieën. De belangrijkste ondernemer was toen Petrus Regout, die meerdere florerende bedrijven stichtte zoals later de Sphinx, de Mosa en glasfabrieken.  Hij stimuleerde wetenschappers zoals Pieter Minkeleers, een hoogleraar uit Leuven en uitvinder van het lichtgas, om naar Maastricht te komen. Maastricht werd daarmee de eerste stad in Nederland waar ‘s-avonds de straten door gasverlichting werden verlicht. Het gas was aangesloten op een ondergronds netwerk van glazen buizen (gemaakt in een van zijn fabrieken). Dit was het eerste gasnetwerk in Nederland. Onder de binnenplaats van de Kapel is nog een stuk van dat glazen buizenstelsel voor de verlichting van het Dinghuis teruggevonden.

Ook haalde hij bekende Engelse graveurs naar Maastricht om het bij Regout en later bij de Sphinx vervaardigde porselein van kunstzinnige decoraties te voorzien. Dat bleek een succes. Het porselein van de Sphinx werd wereldwijd erg populair. In de gewelfkelder van de Kapel staat nog een oude drukpers (de enige nog bestaande handpers) die Regout voor de vervaardiging van deze decoraties heeft gebruikt.

Monseigneur Rutten

Deze snelle industriële ontwikkeling kende ook een keerzijde. Eén groot deel van de bevolking bestond uit arbeidersproletariaat. Die leefde in grote armoede, slechte huisvesting en de ongeletterdheid was groot. In Maastricht was de situatie schijnend. De geestelijke Monseigneur Rutten, stichter van de Broeders van de Beyart, een onderwijscongregatie, nam, geïnspireerd door christelijke idealen initiatieven om de omstandigheden van de arbeiders te verbeteren. Hij vestigde zich in het aangrenzende woonhuis, Jodenstraat 22, met zijn zus, liet de Kapel van de Heilige Geest (de huidige Kapel van Verbeelding) bouwen en een drie-klassig schooltje  aan een verstilde binnenplaats achter zijn huis.
In dezelfde periode heeft ook een andere voorvechter van sociale gerechtigheid Maastricht bezocht namelijk Karl Marx. Hij verbleef bij familie enkele straten hiervandaan.
Na de dood van Monseigneur Rutten werd zijn werk voortgezet door kloosterorden zoals de zusters Ursulinen en broeders van de Beyart alsmede de Vincentiusvereniging.

René Glaser

In 2000 verloor de Kapel zijn religieuze functie en droeg de Vincentiusvereniging het kapelgebouw over aan een stichting met een meer kunstzinnige doelstelling. Initiatiefnemer was de kunstenaar en lithograaf René Glaser. Daarmee werd op deze plek aan de Romeinse inspiratie, de religieuze inspiratie en sociale inspiratie de kunstzinnige inspiratie toegevoegd.

Al  meer dan 50 jaar heeft deze kunstenaar zich bezig gehouden met het fenomeen inspiratie. Wat is het? Hoe werkt het? Waar komt inspiratie vandaan? Wordt het van boven ingestraald?  In de huidige tijd staan het brein en kunstmatige intelligentie in de schijnwerpers. Zelflerende machines en meer inzicht in de werking van het brein helpen ons verder. Maar hoe staat het met ons inzicht in de werking van inspiratie? Daar weten we weinig van. Juist voor hem als kunstenaar is het van groot belang om het ontstaan en de werking van inspiratie te kunnen verklaren. Stelselmatig heeft hij dit mysterie aan onderzoek onderworpen.

Schets van Kamer van de Gedachtenmechanica

Zijn zoektocht en ervaringen droegen bouwstenen aan om zijn creatieve gedachtegangen in kaart te brengen en te kunnen doorgronden. In de loop van vele jaren heeft hij dat proces verder uitgediept tot uiteindelijk een hanteerbaar model over de werking van inspiratie. Zo werd de basis gelegd voor de Gedachten Mechanica. In de Kapel van de Verbeelding wordt de werking van inspiratie zichtbaar gemaakt. Zijn magnus opus is de Kamer van de Gedachtenmechanica in de bovenzaal van de Kapel.

Deze locatie schrijft geschiedenis. Is al vele eeuwen een plaats van inspiratie en biedt u inzicht wat kunstzinnige inspiratie is, hoe het werkt en iets moois creëert.